Devlet bankalardaki döviz hesaplarına el koyar mı , yada hangi şartlarda el koymak mecburiyetinde kalır

Devlet-dövizlere-el-koyar-mı

Hemen cevap verelim , tespihte hata olmaz aç tavuk darı ambarı deler derler ,devlet mali olarak zor durumda kalırsa bankalardaki tüm döviz hesaplarına el koyar , yada kullanımını kısıtlar , peki bu gün için bankalardaki döviz hesaplarına el koyma şartları var mıdır  .

Döviz hesaplarına el koyma muhasebe dilinde kambiyo rejimi değişikliği olarak adlandırılır .

Kambiyo kontrolü nedir derseniz kısa ve basit bir cevap yazalım , devletin döviz fiyatlarını kontrol etmesidir .

Türkiye'de dövizin devlet tarafından kontrol altına alınması ise ikiye ayrılır: (bkz: liberal kambiyo rejimi), (bkz: kontrollü kambiyo rejimi)

Aslında yazının başlığı şu şekilde olması gerekirdi
Kontrollü kambiyo rejimi nedir , Türkiye kontrollü kambiyo rejimine geçer mi ?

Lakin Türk halkının bir kısmı bu kelimenin anlamını bilmediğinde yazıyı oldukça basite indirgeyerek her kesin anlayabileceği bir dilde yazacağım.
Türkiye nin şu anda zaten teknik olarak liberal kambiyo rejimini uygulandığı zannediliyor , liberal kambiyo rejiminde dahi , devlet dövize müdahaleci olarak yaklaşıyor , fiyat istikrarı sağlamak adı altında alış yada satış yapıyordu .

Kontrollü kambiyo rejimi ise ülkenin enflasyonunu kontrol altına almak, anlık kur değişimleri yerine sabit kur sistemine geçilerek oynamaları önlemek amacıyla devlet tarafından yapılır. yani döviz alışverişini kendiniz değil devlet eliyle yaparsınız
Gidişat da adım adım bu yöndedir

Türkiye 1980 öncesinde karma ekonomi ile kontrollü kambiyo rejimi uygulamıştır.
Kısaca belirtmek gerekirse o günlerde döviz hesabı diye bir şey yoktu,
Cebinizde herhangi bir döviz bulundurmanız yasaktı.
Gerçi yasağı takan da yoktu da ;
Yurt dışından döviz getirmeniz bile yasaktı.
Yani kimsenin elinde dolar, mark gibi para birimleri bu günkü kadar yoktu .
Olsa da kullanacak yer yoktu , sözleşmeler döviz ile değiş , kiralar döviz karşılığı değildi Nedenlerden biri kendi kendine yeten bir ülkenin vatandaşının döviz kullanacak bir ihtiyacı yoktu.
Elinde bulunduran sadece birikim amaçlı yastık altında tutuyordu dövizi .

Diyelim ki bugün kontrollü kambiyo rejimi uygulansa
Ki bugün karma ekonomi değil serbest piyasa ekonomisi uygulanıyor. 

Devlet döviz kurunu sabitler. (misal 1 dolar = 10 lira olur ve bu değişmez. 

Devlet kamu maaşlarını ödeyemeyecek duruma gelirse banka hesaplarını dondurabilir, para çekmenizi engelleyebilir.

Yani döviz hesaplarınıza devlet el koyup kendisi değerlendirebilir bunu da "devletin kurtuluşunda başka çare yok, mal senin ama ben el koyuyorum banknot matbaasında basar liraları sayar verir eline , hadi yavrum yürü der
Bunu da devleti korumak adına , diyerek kendini savunur.

Sonra ne mi olur
Üstüne bir bardak soğuk su içtin , ortada bir döviz sıkıntısı olduğu ve kur sabitlendiği için karaborsa oluşur , yani senin dolarına devlet on liradan el koyarken , sokakta 20 lira olur .
Karaborsa hortlar .

Türkiye dalgalı kurdan kontrollü kambiyo rejimine geçer mi ?

Dalgalı kurdan devlet kontrolündeki kura geçiş ekonomileri batmış ülkelerde olur. gelişmiş ülkeler, ekonomisi iyi olan ülkeler sonradan sabit kura, kontrollü kambiyo rejimine geçmez.

Peki kur aldı başını gidiyor , elde müdahale edecek faiz silahından başka bir enstrüman kalmamış .
Faiz silahını da çekemiyorsun
Tek çaren var

Döviz karşısında zayıf olan yerli paranı korumak amacıyla döviz alışverişini kendin yaparsın , tüm dövizlere ya kullanım meblağı kısıtlaması getirirsin , yada el koyarsın vesselam
Açlık sofuluğu bozdurur çünkü .

Şöyle bir şey düşünün: tasarrufunuzu döviz olarak tutmak istediniz. dövizli mevduat hesabınız var. 

Devlet bunu donduruyor ve sadece tl çekebiliyorsunuz, o da devletin belirlediği sabit kurdan. 

Arjantin gibi daha önce devlet tahvillerini ödeyememiş ve iflas etmiş ülkelerde bu şöyle sonuçlara yol açıyor: 

Döviz mevduat hesabı tutmak yasak. herkes yüksek enflasyon nedeniyle elden dövizle ödeme yapıyor. 

Sokak kuru var, resmi kurdan daha yükseğe elden sokakta döviz bozduruyorsunuz. sonuç: küresel para sisteminden kopmak.

Hükümet seçimden önce kambiyo rejimini değiştirir mi ?

Hükumetin seçimden önce bunu yapması tek kelime ile intihar olur
Bugünkü kambiyo rejimi değişirse ne olur?
Her talep kendi arzını yaratacağı için istediğiniz kadar bazı hareketleri kısıtlayın, yasaklayın, ikincil bir yer altı döviz piyasası oluşur. sermaye hızla ülkeden kaçar , bu kadar dolar borcu ile, bu kadar üretimden uzaklaşmış bir ülke olarak bu günleri mumla arar hale geliriz.

Sabit kura da zaten eksi rezerv ile bu kadar dolar borcu ile geçemezsiniz, buna Merkez bankasının  rezerviyetmez.

Türkiye böyle devam edebilir mi ?

Türkiye bu şekilde devam edemez , büyük bedeller ödememek gibi bir ihtimal artık yok , önümüzdeki süreçte büyük bedeller her ihtimalde ödenecek.seçimden sonra kambiyo rejimi değişikliği de denenecektir .

Nitekim Türkiye artık monarşi benzeri bir sistem ile yönetiliyor ve batı sermayesi ile yakın ilişkiler kurması en başta teknik olarak da imkansız. 

O halde yapılacak, denenecek şeylerden birisi de kambiyo rejiminin değişmesi olacaktır.

Kambiyo değişimine gitmeden hükümetin yapması gereken çok önemli bir icraat var

Nedir ?
Kambiyo rejimini değiştirdiniz , halkın dolarına el koyarsanız mesele yok , bu para ile işleri çevirebilirsiniz
Halkın banka ve yastık altındaki döviz mevduatına el koymadan kambiyo rejimini değiştirirseniz , değişimden önce yapmanız gereken tek şey

Moratoryum ve konsalidasyon

İster mevcut hükümet tekrar kazansın
İster muhalefet iktidar olsun
Şapkadan tavşan çıkmaz
Gidilecek yol , Türkiye'nin mali iflası ilân edilerek moratoryum ilan etmektir

Yazı tamamen kendi düşüncelerimdir, herhangi bir duyumum filan yoktur , yaşamında sayısız kriz görmüş biri olarak anlattığım tecrübe ile sabit yaşanacak olan geleceğimizdir .

Bastık dolara
Ucuz ucuz yedik içtik
İçerde üretim pahalI diye , elin gavurundan borcuna aldığımız kredi ile , elin gavurunun arabasını aldık , cep telefonunu aldık .
Şimdi hesabı ödeme zamanı .
Kim mi ödeyecek
Acele etmeyin derim ,
Hesabı seçim sonrası iktidara kim gelirse gelsin o koyacak , sizin önünüze .
Bilesiniz .

İçinizi kararttığım için özür diler
Yazıyı sonuna kadar okuduğunuz için teşekkür ederim

Ahmet Atam